Beweging brengen in de complexe wereld van IT en duurzaamheid

Je werkt bij CIO Rijk aan een project om de verduurzaming van overheidsdatacenters (ODC’s) te versnellen en beter te coördineren. Kun je deze opdracht iets meer toelichten?

‘Elk departement is zelf verantwoordelijk voor het behalen van de klimaatdoelen, ook op gebied van IT. Maar er is veel winst te behalen door meer samen te werken en best practices uit te wisselen. Daar wil CIO Rijk de rijksoverheid bij ondersteunen. In opdracht van het CIO-Beraad is CIO Rijk nu met een projectmatige aanpak gestart. Er is bewust gekozen om te beginnen met een sterke focus en dit doen we door de handen ineen te slaan met de vier ODC’s.’

‘Als we met onze focus op ODC’s een succesformule vinden voor interdepartmentale samenwerking op duurzame IT, kan dit vervolgens worden opgeschaald’

Wat willen jullie bereiken met dit project? Wanneer is deze opdracht geslaagd?

‘Vanuit CIO Rijk willen we een samenwerking teweegbrengen die écht toegevoegde waarde heeft en waar mensen die bij een ODC werken gelijk wat aan hebben. Dit kan al door gezamenlijke keuzes te maken, bijvoorbeeld over welke KPI’s we bijhouden om voortgang op duurzaamheid te meten. Op die manier ga je elkaar versterken. In onze stuurgroep zit een afvaardiging uit ieder ODC, zij hebben onlangs groen licht gegeven om te starten met de onderzoeksfase.’

‘Dit project moet er voor zorgen dat de krachten en kennis gebundeld worden zodat we met z’n allen sneller tot tastbare resultaten komen. Als we met onze focus op ODC’s een succesformule vinden voor interdepartmentale samenwerking op duurzame IT, kan dit vervolgens worden opgeschaald. De ODC’s zijn uiteindelijk ook maar een stukje in een hele keten en er zijn nog veel meer onderwerpen binnen de duurzame digitalisering. ’

Werken aan duurzame datacenters. Voelt dat niet als dweilen met de kraan open nu de vraag naar meer capaciteit met AI en soevereine cloud alleen maar groeit?

‘Nee, zeker niet. Dat de vraag blijft stijgen, en daarmee het energieverbruik, maakt het nóg belangrijker om zo efficiënt mogelijk samen te werken. Het biedt ook kansen. Steeds meer datacenters leveren restwarmte aan warmtenetten. Dat is een mooi voorbeeld van hoe  datacenters als nuttige hulpbron in de omgeving kunnen worden opgenomen.’

‘Bewustwording is ook een belangrijke knop om aan te draaien. De meeste mensen weten inmiddels wel dat AI veel energie verbruikt, maar ze staan er niet bij stil wat het energiegebruik is als iedereen zijn video aan houdt in een grote online meeting waar je elkaar toch niet kan zien, of grote bijlages verstuurd per email in plaats van een link naar het document. Daarnaast wordt servercapaciteit vaak ruim ingekocht vanuit een mindset gericht op prestaties en betrouwbaarheid. Door kritisch te kijken naar hoeveel marge nou echt nodig is kan er een grote slag gemaakt worden.’

Wat is je grootste uitdaging in deze opdracht?

‘De complexiteit, op verschillende niveaus. De uitdaging om IV/IT binnen het rijk te coördineren speelt op veel dossiers, dus ook bij duurzaamheid. Daar komt bij dat IT altijd al minder tastbaar is, en ook binnen duurzaamheid lange tijd buiten beeld bleef. 

Vergelijk het bijvoorbeeld met vastgoed. Onderwerpen als isoleren en ledverlichting zijn al veel langer onderdeel van de duurzaamheidsdiscussie. Omdat vastgoed daarnaast al zo centraal geregeld is bij het Rijk, zie je dat het duurzaamheidsbeleid daar heel goed op de rit staat. Ik zou het mooi vinden als er voor duurzame digitalisering net zo’n goede kapstok komt waar iedereen die met het onderwerp bezig is op kan aanhaken. Hopelijk kunnen we met dit project een stap in die richting zetten.’

‘Om duurzame impact te maken moet je verder kijken dan wat er nú goed uitziet. Wat is echt de juiste stap? Die vraag stel ik mezelf voortdurend’

Hoe navigeer je die complexiteit en zorg je dat je toch voortgang boekt?

‘Dit project vraagt geduld en doorzettingsvermogen. Ik vind het leuk om, bij wijze van spreken, de detectivepet op te zetten en te zoeken naar dat ene radartje dat ik een zetje kan geven om weer een stap dichter bij het doel te komen. Wat mij ook drijft is de maatschappelijke impact van deze opdracht. Daarom ben ik ook van het bedrijfsleven overgestapt naar de overheid.’

‘De inzetstrategie van IIR is er op gericht om klussen op te pakken waar we het verschil kunnen maken. Daardoor voel ik echt de vrijheid om dieper te graven, te zoeken naar de beste weg. Dat geeft energie. En om duurzame impact te maken moet je verder kijken dan wat er nú goed uitziet. Wat is echt de juiste stap? Die vraag stel ik mezelf voortdurend.’

Hoe ziet jouw aanpak er in de praktijk uit?

‘We stoppen veel tijd in aansluiten bij wat er al staat en meenemen van wat er al is geprobeerd. Dat betekent bijvoorbeeld ook op de locatie zijn waar het gebeurt, zoals ons bezoek onlangs aan het datacenter in Groningen.’

‘Een reflex die je vaak ziet is om iets nieuws te gaan bedenken en iets toe te willen voegen. Maar soms kun je meer gedaan krijgen door beter gebruik te maken van wat er al is. Bijvoorbeeld op het gebied van data wordt er al heel veel verzameld voor verschillende rapportages en audits; we willen liever daar op aanhaken dan extra werk creëren als dat niet echt nodig is.’

Hoe ervaar je het om als interim-adviseur op zo’n opdracht te werken?

‘Als IIR-adviseur ben je enerzijds van de overheid, want we zijn ambtenaren. Maar omdat je interim bent, kom je tóch met de blik van buiten. Dat kan helpen, omdat je vertrouwde patronen kan doorbreken, al is het maar door vragen te stellen. Je komst is al de eerste interventie, zei een IIR-collega tegen me.’

‘Bij IIR sta je er nooit alleen voor. Je komt binnen met de kennis en ervaring van de 200 collega’s die achter je staan. In de eerste weken kon ik sparren met mensen die al 20 jaar in dit vakgebied zitten. Dat is enorm waardevol, niet alleen voor ons als I-Interimmers, maar ook voor opdrachtgevers.’