Mindful Rijk en een toekomstbestendige Rijksoverheid
Vorig jaar vierde Mindful Rijk haar 5-jarig jubileum. In die 5 jaar is Mindful Rijk uitgegroeid van startup voor een positieve werkomgeving tot Expertisecentrum voor Positieve Psychologie voor de Rijksoverheid. Met een team van 7 medewerkers, helpt Mindful Rijk steeds meer Rijksorganisaties bij het realiseren van hun veranderopgave.
Wat maakt dat de vraag naar de dienstverlening van Mindful Rijk zo gegroeid is? We legden Inge Witkamp, programmamanager en oprichter van Mindful Rijk, een aantal vragen voor.
Hoe ben je terecht gekomen bij Mindful Rijk en wat maakt dat je zo gelooft in de rol van positieve psychologie in relatie tot organisatieverandering binnen de Rijksoverheid?
“In 2018 heb ik Mindful Rijk opgericht. Nadat ik een aantal jaren in de commercie had gewerkt, maakte ik de overstap naar de Rijksoverheid. Een wereld van verschil. Samenwerken met mensen die echt impact willen maken en die zich inzetten voor een betere wereld: precies waar ik naar op zoek was. Tegelijkertijd heb ik mij verwonderd over de procesmatige kant van de Rijksoverheid. Het tempo, de complexiteit en hoe dit een slagvaardige Rijksoverheid soms in de weg kan staan. Toen het Strategisch Personeelsbeleid Rijk uitkwam werd ik direct enthousiast van de 7 speerpunten die daarin werden benoemd. Als opgeleid mindfulness-trainer zag ik de directe verbinding die mindfulness en positieve psychologie kunnen brengen op de gewenste strategische doelstellingen. Neem bijvoorbeeld het onderwerp wendbaarheid. Door medewerkers de principes van positieve psychologie te leren, verhoog je aantoonbaar hun adaptief en reflectief vermogen. En dat werkt ondersteunend bij het wendbaar kunnen omgaan met veranderingen en complexiteit. Bovendien verhoogt het de bevlogenheid. Op organisatieniveau zie je dat deze kwaliteiten kunnen helpen om als collectief verandering te realiseren. We doen het samen, zodat we de goede dingen kunnen doen en meerwaarde kunnen creëren voor de samenleving.“
Er zijn collega’s die denken dat Mindful Rijk vooral trainingen Mindfulness organiseert binnen de Rijksoverheid. Jullie doen veel meer: organisatieverandering, maatwerktrajecten en onderzoek. Wie zijn jullie voornaamste opdrachtgevers en wat zijn de vragen waarmee zij bij jullie terecht komen?
“In meer of mindere mate werken wij samen met alle Ministeries. Daarnaast verbinden en co-creëren wij met verschillende rijksbrede veranderprogramma’s. Denk aan het programma Grenzeloos Samenwerken en Ambtelijk Vakmanschap. In deze samenwerking zijn verschillende leergangen ontstaan, zoals Design je Ambtelijk Vakmanschap, Bewust Ambtelijk Vakmanschap en de training Bewust Luisteren, met als doel om de veranderopgave van de Rijksoverheid handen en voeten te geven. Om in te zoomen op de training Bewust Luisteren, deze is ontstaan omdat blijkt dat een deel van de samenleving zich niet gehoord voelt door de Rijksoverheid. Door het volgen van deze training vergroot je je luisterend vermogen en leer je nieuwe vaardigheden die helpen bewust te worden van jouw manier van luisteren. Van daaruit kun je nieuwe manieren van luisteren leren en inzetten die passend zijn bij de situatie. En dat past bij een toekomstbestendige en wendbare Rijksoverheid.
Een ander voorbeeld is een co-creatie in samenwerking met de RIVM. Samen met een focusgroep en de afdeling Leren en ontwikkelen van de RIVM is de leergang “Bewust Bevlogen werken in een complexe publieke omgeving” ontwikkeld. In deze leergang zijn de ontwikkeldoelen van de RIVM verbonden aan de vaardigheden die je vanuit de positieve psychologie kunt ontwikkelen. Dit heeft geleid tot een leergang die direct aansluit bij de specifieke ontwikkeldoelen van de RIVM. Door de inzet van positieve psychologie maakt deze leergang meetbaar impact.”
Kun je een voorbeeld delen van een succesvol veranderingsproject binnen de Rijksoverheid waar Mindful Rijk bij betrokken is geweest?
“Een mooi voorbeeld is een traject dat Mindful Rijk heeft geleid op het verlagen van werkdruk en het verhogen van bevlogenheid bij het Ministerie van Financiën. Werkdruk is een thema dat overal speelt en serieus aandacht nodig heeft. Naast dat het schadelijk is voor de gezondheid heeft werkdruk ook een negatief effect op houding en gedrag en daarmee op de veranderopgave waar de Rijksoverheid voor staat. Wij hebben een 0-meting gehouden, een interventie aangeboden en een nameting gedaan. Na afloop bleek dat de medewerkers zich beter konden verhouden tot werkdruk. Daarnaast was de bevlogenheid met 2 punten toegenomen en waren spanningsklachten afgenomen. Door de opbrengst van de training meetbaar te maken, zie je direct welk effect het heeft gehad. Het traject werd door de deelnemers gewaardeerd met een 9,1. Een cijfer waar we heel trots op zijn.”
Een ander voorbeeld is dat Mindful Rijk Rijksorganisaties en medewerkers kan helpen om waarde gericht te kunnen werken. In samenwerking met het programma Ambtelijk Vakmanschap zijn leergangen ontwikkeld waarbij medewerkers kunnen reflecteren op hun persoonlijke waarden en die van de Rijksoverheid. Waarden zijn de motor achter het gedrag dat je laat zien. Op organisatieniveau kunnen wij waardenonderzoek uitvoeren en organisatieadvies uitbrengen. Dit waardenonderzoek is een methode om overtuigingen en gedrag te classificeren die door een groep belangrijk worden gevonden. Waarden spelen een belangrijke rol in gedrag en geven richting aan handelen. Dus als je iets wilt veranderen, dan is dit een goed vertrekpunt.
Bij sommige collega’s heerst nog steeds het beeld van soft en zweverig als het gaat om de dienstverlening van Mindful Rijk. Snap je dat en kun je dit verklaren?
“Ik snap het wel en begrijp het niet. Ja, natuurlijk begrijp ik het. Toen ik zelf voor het eerst hoorde over mindfulness had ik die associaties ook. Blijkbaar heerst er toch een stigma op dit onderwerp. Interessant is natuurlijk dat wanneer je het gaat ervaren het tegendeel waar blijkt te zijn. Het is juist heel concreet, meetbaar en in het hier en nu. Misschien is het tegendeel dus wel waar: mensen die alleen maar in het hoofd zitten en onbewust geleid worden door gedachten, meningen en oordelen: is dat juist niet zweverig?”
Welke concrete stappen gaat Mindful Rijk zetten om bij te dragen aan een toekomstbestendige Rijksoverheid met wendbare, bevlogen medewerkers?
“In 2024 breiden we het team van Mindful Rijk uit om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag. Ik denk zelf dat houding en gedrag alleen maar belangrijker wordt. Genoeg mooi werk te doen dus. Dit jaar willen we ook een naamsverandering doorvoeren. De afgelopen jaren hebben wij een behoorlijke doorontwikkeling gemaakt en de naam Mindful Rijk dekt de lading niet meer. We zijn op zoek naar een naam die goed aansluit bij de verandering die wij brengen binnen de Rijksoverheid.
Daarnaast willen we nog meer verbinding maken met andere programma’s, de werkvloer en zo de basisprincipes vanuit mindfulness en positieve psychologie verweven in de cultuur en structuur van de Rijksoverheid. Ook willen we meer verbinding zoeken met onboarding en Rijkstrainee programma’s. Hoe mooi is het niet om medewerkers die aan het begin staan van hun loopbaan, de tools te bieden om wendbaar en bevlogen te blijven. Dat is een investering waar ze hun leven lang profijt van hebben.
Tot slot willen we rijksbreed de Inner Development Goals nog meer onder de aandacht brengen, dus de vaardigheden en kwaliteiten die helpen om duurzame verandering te realiseren en impact te maken. Want daarin komt samen wat Mindful Rijk beoogt: een bijdrage leveren aan een duurzame samenleving voor onze toekomstige generaties.”